İhalenin Dünü

Kamu alımları geçmişten günümüze ihale kanunları ile gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde kamu alımları kapsamında ilk kanun Cumhuriyetin ilanından sonra 28 Nisan 1925 tarih ve 661 sayılı “Müzayede ve Münakaşa ve İhalat” kanunudur.

Söz konusu kanuna göre kamu adına yapılacak her çeşit satın almalar, satış, kira, inşaat, tamirat, keşifler ve imalat, işletme, nakliyat ve benzeri işlerin eksilteme veya artırma işlemleri kapalı zarf usulüyle artırma veya eksiltme, açık artırma ve eksiltme ve pazarlık suretiyle ihale usulleri ile yapılmıştır.

661 sayılı Kanun yaklaşık 9 yıl yürürlükte kalmış ve yürürlükte kaldığı süre içerisinde 5 kez değişikliğe gidilmiştir. Ancak idarenin gelişen fonksiyonları karşısında ihtiyacı gideremediği değerlendirilmiş ve yerini 10 Haziran 1934 yılında yürürlüğe giren 2490 sayılı “Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu’na bırakmıştır.

2490 sayılı Kanun bazı idareler hariç olmak üzere, idare adına alım, satım, yapım, keşif, kiraya verme, kiralama ve buna benzer diğer işler; kapalı zarf usulü, açık artırma ve eksiltme, mahdut(dar) eksiltme, pazarlık usulü ve emanet usulü ile yapılmıştır.

2490 sayılı kanun yaklaşık 50 yıl mevcudiyetini devam ettirmiş ve bu sürede çok az sayıda değişiklik yapılmıştır. İkinci Dünya Savaşından sonra, milletler arası ticari ilişkilerde ve ülkemizin ekonomi ve idari bünyesindeki büyük değişiklikler, kanunun içerdiği katı hükümler, zaman kaybına sebebiyet veren formalitelerin çokluğu ve kamu alım ve satımlarında hızlı ve pratik usullerin gerekliliği nedeniyle 10.09.1983 tarihinde yerini 2886 sayılı “Devlet İhale Kanunu’na bırakmıştır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunun kapsamı genel bütçeye dahil idarelerle katma bütçe idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleridir. İdareler, kapalı teklif usulü, belli istekliler arasında kapalı teklif usulü, açık teklif usulü, pazarlık usulü ve yarışma usulü ile Kanun kapsamındaki işlemlerini yerine getirmiştir.

İhalenin Bugünü

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu;

• Tüm kurumları kapsamadığı,
• Uygulamada yaşanan sorunları gidermede yetersiz kaldığı,
• Değişen gelişen ihtiyaçlara cevap vermediği,
• Avrupa Birliği ve uluslararası ihale uygulamalarına paralellik göstermediği ve
• Kanunda belirtilen kamu harcaması ve kamu gelirlerini ilgilendiren işlerin farklı nitelikte olmaları rağmen aynı kanunla düzenlenmesinin ortaya çıkardığı sorunların olması,

nedenleriyle değişiklik ihtiyacı hissedilmiş ve AB direktifleri ile UNCITRAL Kamu Alımları Model Kanunu ilkeleri baz alınarak, şeffaflık ve rekabet adına reform niteliğinde değişikler getiren 4734 sayılı “Kamu İhale Kanunu” ve 4735 sayılı “Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu” 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ancak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu tamamen kaldırılmamış sadece kamu giderini ilgilendiren kısımları kaldırılmış olup gelir getiren işlemler itibariyle halen yürürlüktedir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu; kamu kaynağı kullanan, kamunun denetimi altında olan ve kamu hukukuna tabi tüm kurumları kapsamaktadır. Kapsam dışında olanlar kanunun 3’üncü maddesinde sayılmıştır. Ayrıca bazı kurumların kendi kanunlarında yer alan hükümler çerçevesinde kanun kapsamı dışındadır. Bu kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usuller olarak belirlenmiş olup, diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabileceği hüküm altına alınmıştır.

Kanununa tabi tüm kamu kurum ve kuruluşları mal, hizmet ve yapım işlerini halen yürüklükte bulunan bu kanunda yazılı hükümler çerçevesinde gerçekleştirmek zorundadır.

SYADER size

Teklif dosyası istekli ile idarenin karşılaştığı ilk noktadır. Kamu otoritesi ihale teklif dosyanın tam ve eksiksiz olmasını öncelik şartı olarak ortaya koymaktadır. Bu nedenle ihale şartnamesinde teklif ile birlikte sunulması gereken bilgi ve belgelerin teklif dosyasında tam olması gerekir. Yapmış olduğumuz incelemeler ve kamu ihale kararlarında birçok isteklinin teklifi, teklif dosyasında yer alan belgelerdeki eksiklikler nedeniyle değerlendirme dışı bırakıldığı görülmektedir. Bu durum teklif dosyası hazırlama işinin çok önemli olduğu ve özen gösterilerek hazırlanması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Diğer önemli konulardan biride şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusudur; şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusu kanun yollarına başvurmadan önceki son aşamadır. Başvuru sürelerini hesaplamak ve takip etmek aslında karmaşık bir iştir. Şikâyet sürecindeki süreler hak düşürücü süreler olduğundan şikâyet kadar sürelere dikkat etmekte önemli bir bileşendir. Şikâyet ve itarezen şikâyet süreci başlatılmadan önce ihale işlem süreçleri titizlikle gözden geçirilmekte ve konuya ilişkin tüm kamu ihale ve yargı kararları taranmaktadır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu yaklaşık 16 yıllık süre içerisinde 187 kez değiştirilmiştir. İhale mevzuatının gerek kanun koyucu gerekse düzenleyici ve denetleyici kurum olan Kamu İhale Kurumu tarafından çok sık düzenleme yapılması kanunun uygulamasını zorlaştırmaktadır. Her geçen gün değişen ve gelişen ihale sisteminin idareler tarafından takip edilmesi kolay bir iş değildir. Kamu kaynağının tamamına yakınının ihaleler yoluyla harcandığı günümüzde hem kamu idareleri yetkili ve çalışanları, hem de piyasa ve firmalar için Kamu İhale Mevzuatı çok önem arz etmektedir. Kamu görevlilerinin sorunsuz ve şikâyetsiz olarak ihale ve tedarik faaliyetlerini yürütmeleri iyi bir eğitim ve bu eğitime istinaden mevzuata hâkim olmaları ile mümkündür.

Syader;

Uzman ekibiyle güncel mevzuatları takip ederek yerinde veya tüm kamu ve özel sektöre açık eğitimler düzenlemektedir. Düzenlenen eğitimlerde; mevzuatta yapılan değişiklikler, güncel Kamu İhale Kurulu Kararları ve yargı mercilerince verilmiş kararları uzman eğitimciler ile birlikte yorumlanmaktadır.